جوشاندن مجدد آب در کتری مضر است؟

آب، عنصری حیاتی که روزانه از آن برای مصارف بی‌شماری بهره می‌بریم؛ از دم کردن چای و قهوه گرفته تا آماده‌سازی غذای کودک. جوشاندن آب، اقدامی رایج برای از بین بردن باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر و در نتیجه، ارتقاء سطح بهداشت و سلامت آب آشامیدنی است. با وجود اینکه آب لوله‌کشی در بسیاری از مناطق، از جمله کشور ما، استانداردهای لازم را داراست، اما تفاوت در کیفیت و میزان املاح موجود در آن امری انکارناپذیر است. اینجاست که سوال اساسی مطرح می‌شود: آیا جوشاندن مجدد آبِ سرد شده، بی‌خطر است یا می‌تواند سلامت ما را به خطر بیندازد؟

آب، این مایع حیاتی، همیشه یکسان نیست. ترکیبات معدنی موجود در آب، بسته به منبع تأمین و نوع فرآیند تصفیه، متغیر بوده و طعم‌های گوناگونی را به وجود می‌آورند. در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، مصرف آب لوله‌کشی از نظر بهداشتی بلامانع است، اما املاح موجود در آن همچنان باقی می‌مانند. جوشاندن آب تا نقطه جوش، میکروب‌های مضر را نابود می‌کند، اما نگرانی اصلی، تجمع املاح باقیمانده پس از جوشاندن مجدد است.

در میان املاح موجود در آب، آرسنیک، فلوراید و نیترات از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. برخی از محققان بر این باورند که جوشاندن مکرر آب، به ویژه در درازمدت، می‌تواند تهدیدی برای سلامتی باشد، زیرا این عمل باعث افزایش غلظت نیترات در آب می‌شود.

به گفته این محققان، نیترات یک ماده شیمیایی سمی است که در غلظت‌های بالا و در معرض حرارت مکرر، به نیتروزامین تبدیل می‌شود که یک ترکیب سرطان‌زا است. همچنین، نیترات در روده می‌تواند به نیتریت تبدیل شده و با هموگلوبین خون ترکیب شده و توانایی انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن، به ویژه مغز را کاهش دهد. کارشناسان تغذیه هشدار می‌دهند که تغذیه نوزادان با شیر خشکی که با آب حاوی نیترات بالا تهیه شده باشد، خطر ابتلا به بیماری «مت هموگلوبینمی» یا «سندروم نوزاد کبود» را افزایش می‌دهد.

این پژوهشگران تاکید دارند که اگر نوزادی از شیر خشک رقیق‌شده با آبی تغذیه کند که نیترات آن بالاست، احتمال ابتلا به بیماری «مت هموگلوبینمی» یا «سندروم نوزاد کبود» در او افزایش می‌یابد.

در مقابل نگرانی‌های موجود، برخی از دانشمندان بر این باورند که املاح موجود در آب، تنها در مقادیر بسیار بالا می‌توانند خطرناک باشند. واقعیت این است که آب لوله‌کشی مصرفی، حاوی مقادیر بسیار اندکی از این املاح است، به طوری که اثرات مضر آن‌ها قابل چشم‌پوشی بوده و حتی می‌توان از آن‌ها صرف‌نظر کرد.

با این وجود، این سوال مطرح می‌شود که اگر این املاح به خودی خود خطرناک نیستند، چرا باور بر این است که جوشاندن مجدد آب می‌تواند مضر باشد؟ پاسخ در فرآیند جوشیدن آب نهفته است. هنگام جوشاندن آب، تبخیر بخشی از آن منجر به باقی ماندن املاح در حجم کمتری از مایع می‌شود، در نتیجه غلظت املاح افزایش می‌یابد.

بحث اصلی بر سر این است که آیا جوشاندن آب، غلظت املاح آن را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد یا خیر. اگرچه جوشاندن مکرر آب می‌تواند غلظت املاح را بالا ببرد، اما این واقعیت نیز وجود دارد که سطح غلظت نهایی همچنان بسیار کم و قابل چشم‌پوشی است. مهم نیست که آب چند بار جوشانده شود، منابع محلی آب آشامیدنی معمولاً حاوی املاح کافی برای تبدیل آب جوشانده شده به یک خطر نیستند. حتی املاح مضری مانند آرسنیک، اغلب در آب مصرفی وجود ندارند.

با این حال، صحت کامل این اطلاعات نیازمند تحقیقات بیشتر و اقدامات تکمیلی است و هنوز به طور کامل از نظر علمی قابل استناد نیست. اما برای رفع هرگونه نگرانی، می‌توان به سادگی آب موجود در کتری را به طور مرتب تعویض کرد.

نتیجه‌گیری و توصیه‌ها:

با توجه به تحقیقات انجام شده، توصیه می‌شود از جوشاندن مکرر آب، به ویژه برای مصارفی که مستقیماً با سلامت نوزادان و کودکان در ارتباط است، خودداری شود. در صورت نیاز به جوشاندن آب، بهتر است این کار فقط یک بار انجام شود و از مصرف مجدد آبی که چندین بار جوشانده شده، پرهیز گردد. برای اطمینان بیشتر، استفاده از آب تصفیه شده یا آب معدنی برای تهیه غذای کودکان توصیه می‌شود.